Sümela Manastırı Efsanesi
Sümela manastırı, kurulduğu dönemden itibaren pek çok Ortodoks Hristiyanın aktif olarak kullandığı bir kilise haline gelmiştir. Bir dağın yüzeyine inşa edilmesiyle zaten yeterince ilginç olan Sümela manastırı, oldukça da geniş bir alanı kaplamıştır. İçerisinde ana kaya kilisesi, mutfak, misafirhane, bir kaç şapel, kütüphane ve öğrenci odaları bulunan manastırın giriş kısmında da bir su kanalı vardır.
Karadeniz’de yaşayan Rumların anlatmış oldukları efsaneye göre, Atina asıllı Barnabas ve Sophroinos isimli iki farklı keşiş, rüyalarında içerisinde Meryem Ana’nın bebek İsa’yı kollarında tuttuğu ikonun bulunduğu Sümela Manastırının yerini bilmeden görmüşlerdir. Sonrasında ikisi de birbirinden habersiz olarak burayı bulmak için yola çıkmış; denizleri aşarak Trabzon’a gelmişlerdir. Burada karşılaşan ikili, birbirlerine gördükleri rüyayı anlatarak Sümela Manastırı’nın inşasına başlamışlardır.
Bununla birlikte yer alan bir başka iddia ise, bu manastırın ilk kurulduğu zamanlarda kilise şeklinde kurulması sebebiyle içerisinde bulunan fresklerde sıklıkla Trabzon imparatoru 3. Alexios’un yer alması, bu kilisenin inşa edilmesi süresince asıl kurucu ismin 3. Alexios olması ihtimalinin üzerinde durulmaktadır.
Sümelanın Meryem Anası (Panagia Soumela ikonası)
Sümela Manastırı Hristyanlar tarafından çok değer verilen ve kutsal kılınan bir yerdir. Tarihte çok önemli bir yer tutan, mucizeler yaptığına inanılan ve Hıristiyanlar için çok önemli ve kutsal sayılan bir ikona muhafaza edilmiştir. Hıristiyanlar tarafından “Panagia Soumela” ikonası İncil yazarlarından biri olan Aziz Luka tarafından yapılmıştır. Aziz Luka her gittiği yere ikonasını da yanında götürmüştür. Ayrıca bu ikona, hiristiyanlar tarafından en değerli üç mucizevi ikonasıdan biri olarak kabul edilir.
MS 84 yılında Aziz Luka’nın zeytin ağacı üzerinde haça gerilip öldürülmesinden sonra, öğrencisi Ananias, ikonayı alıp Atina’ya götürmüştür. Tarihi kayıtlara göre İkona’nın sayısız mucizeler yaptığından dolayı Hıristiyan dünyasında çok önemli bir yer alır ve Thebes’de Atina yakınlarında ikona içinbir kilise inşa edilir ve oraya konulur. 4. yüzyılda manastırın temelini atan Barnabas ile Sophronios tarafından sümela manastırına getirilir.
1931 Yunanistan Başbakanı Eleftherios Venezelos’un Türkiye Başbakanı İsmet İnönü ile birlikte yaptığı görüşmeler sonucunda Panagia Soumela ikonası’nı ve diğer kutsal eşyaları götürtmüştür. Bu kutsal emanetler Atina’daki Benaki Müzesi konmuştur.
Yunan hükümeti tarafında 1952 yılında Veriya’da, Vermion dağında yeni bir manastır yaptırılmıştır ve Sümela Manastırı ismi verilmiştir. Benaki müzesine konulan kutsal emanetler ve Sümela İkonasını da bu yeni Manastıra yerleştirmişlerdir.
