Raphael’in Atina Okulu “The School of Athens” Resminde Yer Alan 59 Figür
Atina Okulları, antik çağlarda yaygın eğitim müesseseleri idiler. Birçok ünlü filozof kendi okullarını bazen tapınaklarda bazen bahçe, çiftlik gibi mekânlarda kurar ve talebelerini oralarda toplardı. Buralarda her tür düşünce ve fikrin konuşulması tartışılması ve serbestçe açıklanması teşvik edilirdi.
Rönesans döneminin İtalyan ressamı ve mimarı, Raffaello Sanzio ya da bilinen adı ile Rafael tarafından tuvale aktarılan Atina Okulu freski günümüzde Vatikan Müzeleri içinde yer alan Papalık Odaları’ndan ‘Stanza della Segnatura’nın bir duvarını kaplamaktadır. Resim, Rönesans’ın temel aldığı Klasik Yunan medeniyetinin en ünlü filozof ve bilim insanlarını bir araya toplamaktadır. Bulunduğu odanın dört duvarı, beşeri bilimlerin dört dalını da temsil eden farklı çalışmalarla kaplıdır. Yazımızın konusu olan çizim felsefeyi ele almaktadır. Onun tam karşısındaki duvarda teoloji ile ilgili bir çalışma, diğer iki duvarda da şiir ve adalet vardır.
Resimde yer alan 59 figür rastgele yerleştirilmiş değildir. Resim aslında ortadan ikiye bölünmüş biçimde düşünülmüş ve tüm figürler buna göre yerleştirilmiş. Duvardaki antik Yunan Tanrılarının heykelleri bile bu bölünmeyle uyumlu durumda.
Sol tarafta Apollo, güneş, müzik ve şiir tanrısı. Sağda ise Athena var. Savaş ve bilgelik tanrıçası…
Ortada yer alan iki temel kişi dışında hiçbirinin kim olduğu kesin belli değil, bize düşen bu kişileri davranışlarından ve giyimlerinden ayırt etmek…
Eserdeki diğer figürleri tanımaya çalışalım biraz, bunun için numaralandırılmış versiyondan faydalanalım…
1 – 2)Merkezde klasik Yunan Felsefesinin iki çok önemli karakteri Platon ve Aristoteles yer alır. Platon, Aristoteles’in öğretmeni. Platon yaşlı görünümlü, çıplak ayaklı bir bilge, Aristoteles ise Platon’dan bir adım daha önde, iyi giyimli, olgun bir adam olarak gösterilmiş.
Platon’un elinde eseri Timaeus’u, Aristoteles’in elinde eseri Ethics’i görebiliriz resimde. Birbirlerine zıt iki düşünce biçimi. Görünemeyen, teorik olanla ilgilenen Platon yukarıyı gösteren eli ile bilginin tüm kaynağı olarak gökleri, görünen, fiziksel ve gerçek ile ilgilenen Aristoteles ise yere dönük eli ile bilginin tüm kaynağı olarak yeryüzünü göstermektedir.
Çizimde yer alan diğer filozofların bulundukları yerler de bu iki zıt düşünce biçiminden hangisinin tarafında olduklarına göre yerleştirilmiş durumda.
3) Zeytin yeşili tunik içinde görülen bilgin Sokrates’tir. Sokrates’in hemen yanında dinleyicilerine felsefesini açıklayan el işaretleri yaparken görürüz.
4) Resmin sağ alt kısmında yer alan figür Pisagor’u temsil etmektedir. Elindeki deftere yazmakta olan Pisagor’un hemen önünde yer alan küçük tabloda ise Pisagor’un müzik ve matematik üzerine teorilerini görebiliriz.
5) Merdivenlerin hemen ucunda masasına dayanmış, düşünen adam ilk çağ filozofu Heraklitos’tur. Diğer figürler başkaları ile etkileşim halindeyken o yalnız. Bu figürün özellikle yalnızlığı ve düşünceli yapısı ile bilinen Michelangelo’dan esinlenilerek oluşturulduğu düşünülmekte. Bu arada bu figür aslında fresk bittikten sonra eklenmiş.
6) Merdivenlere gelişigüzel uzanmış elindekini inceleyen kişi Diyojen’dir. Bilindiği üzere Diyojen Atina sokaklarında içinde yaşadığı bir fıçıdan başka bir varlığa sahip değildir; ve kendisi ile karşılaşan Büyük İskender’e güneşini kesip gölge etmemesinden başka bir lütuf istemediğini belirtmiştir.
7) Eserde tam solda yer alan Pisagor’un tam sağdaki dengeleyici figürü Öklid’dir. Öklid çevresindeki öğrencilerle, yerdeki tablo üzerine çizilmiş bir şekil üzerinde çalışmaktadır. Öklid mimar Bramente model alınarak çizilmiştir.
8 – 9) Bu iki figür zamanın iki önemli gökbilimcisi Zerdust ve Batlamyus. Gezegenlerin hareketleri konusunda teoriler üreten Batlamyus elinde bir yerküre tutmakta. Zerdsst’ün elinde ise bir gökküre bulunmakta. Bu iki figür arasında gözüken genç ise Raffaello’dan başkası değildir.
Diğer figürleri ise kısaca özetleyecek olursak: 10) Protogenes (Il Sodoma, Perugino veya Timoteo Viti) 11) Apelles, Antik Yunan ressamı (Raphael’in kendi portresinin görüntüsündedir ve resimde seyirciye doğru bakan tek figürdür) 12) Plotinus (ünlü heykeltıraş Donatello’dan esinlenerek resmedildiği düşünülmektedir) 13) Aeschines veya Xenophon 14) Antisthenes, Xenophon veya Timon 15) Alcibiades veya Büyük İskender 16) Citium’un Zenosu 17) Epicurus 18) Boethius, Anaximander veya Empedocles 19) Averroes 20) Hypathia – İskenderiye’de felsefe, matematik ve astronomi profesörü olan Hypathia, resimdeki tek kadın figürdür. Papa’nın resimde bu figüre karşı çıkacağına inanarak Rafael bu koyu tenli Mısırlı figürü açık tenli ve yüz hatları Papa’nın yeğenine benzeyecek şekilde çizmiş ve figürlerin arasına yerleştirerek bir miktar kamufle etmiştir. 21) Parmenides
Eserin en çarpıcı noktası Rönesans’ın çıkış noktalarından biri olan Klasik Yunan düşünce sistemine damga vuran birçok önemli ismi bir araya getirmedeki başarıdır. Resimle ilgili geride kalan hiç bir açıklayıcı belge olmamasından dolayı figürlerin büyük kısmı üzerinde yüzyıllarca kesin yargılara varılamamıştır. Fakat, eser konusunda varılacak en kesin yargı, bu çalışmanın Rafael’in özgün yeteneğini en güzel yansıtan yapıtlarından biri oluşudur.
