*Ti Özel: Avrupayı korkudan titreten Vikingler (Norman ve Varyaglar) ve Türkiye’de ilk Viking
Ağzın köşesinden sarkan köpüklü yıkanmamış, kaba savaşçılar. Popüler kültür Viking’i biraz kirli biri olarak resmediyor.
Ancak bu doğru olma olasılığı oldukça düşük:
Roskilde’deki Viking Gemi Müzesi küratörü Louise Kampe Henriksen, “Birkaç arkeolojik buluntu Viking Çağından cımbız, tarak, tırnak temizleyici, kulak temizleyici ve kürdan olduğunu ortaya çıkardı.” demiştir.
Bulgular, temizliğin Vikingler için çok önemli olduğunu gösteriyor. Ortaçağ İngiltere’sinden gelen yazılı kaynaklar da bu görüşü desteklemektedir. 1220’den kalma kronik döneminde – Vikinglerin İngiltere’yi perişan etmesinden birkaç yüzyıl sonra – John of Wallingford Vikingleri bakımlı kalp kırıcıları olarak tanımladı:
Ayrıca, ülkenin en iyi şehirlerini fethetmiş ya da fethetmeyi planlamışlardı ve ülkenin orijinal vatandaşları için her ülkenin saçlarını tarama alışkanlığıyla, her cumartesi yıkanma alışkanlıklarında olduğu gibi – ülkenin geleneklerine göre birçok zorluğa neden olmuşlardı. giysilerini sık sık değiştirmek ve bu kadar anlamsız kaprislerle kendilerine dikkat çekmek. Bu şekilde, evli kadınların erdemlerini kuşattılar ve soylu erkeklerin kızlarını metresleri olmaları için ikna ettiler ”dedi.
Bununla birlikte, zıt bir resmi boyayan kaynaklar vardır:
Henriksen, “Volga’da bir grup Viking ile tanışan Arap büyükelçisi IBN Fadlan, onları Allah’ın yaratıklarının en pisleri olarak nitelendirdi” diyor.
“Ama Araplar Müslümanlardı ve insanların her beş namaz namazından önce banyo yapmaları gereken bir kültürden geliyorlardı, oysa Vikingler sadece haftada bir kez banyo yaptılar.”
Düzgün sakalları ile Vikingler
Sadece temiz olmak yeterli değildi. Saçın da doğru bir şekilde şekillendirilmesi gerekiyordu.
“Resim kaynaklarından, Vikinglerin bakımlı sakalları ve saçları olduğunu biliyoruz. Erkeklerin başlarının arkasında uzun saçakları ve kısa saçları vardı, ”diyor, sakalın kısa veya uzun olabileceğini, ancak her zaman iyi bakımlı olduğunu söyledi.
İki kaynak bu görüşü desteklemektedir:
Bunlardan biri, Norveç’teki Oseberg gemi höyüğündeki bir vagonun üzerine üç boyutlu oyulmuş bir erkek baş. Adamın saçı bakımlı ve zarif, uzun bıyık ve bıyıklarına kadar ulaşan, ancak görünüşe göre yanaklarda olmayan bir çene sakalı var.
İkinci kaynak, bir adamın kardeşine Anglo-Saxon uygulamasını izlemesini önerdiği İngilizce mektubu: “traşlı bir boynu ve kör gözleri olan Danimarkalı moda” Eski Kör gözler muhtemelen uzun bir saçak anlamına geliyordu.
Kadınların saçı genelde uzundu. Muhtemelen kafanın arkasındaki bir düğüme bağlanmış ve düğüm, saçlara örülmüş renkli bir bant ile süslenmiş olabilir. Kadınlar ayrıca başlarının etrafında bir kaporta veya fular takıyorlardı.
Hangi Bölgelerde Yaşadılar?
Vikingler, yılın büyük kısmını denizlerde geçirmiş olan savaşçı bir halktır. 8 – 11. yüzyıllar arasında kuzeybatı Avrupa’da birçok yeri fethetmişlerdir. Viking akınları ile birlikte birçok manastır yok olmuştur. Olaya tanıklık eden ve hayatta kalarak Avrupa’nın çeşitli bölgelerine dağılan keşişlerin dramatik ve trajik anlatımları, yüzyıllarca sürecek bir Viking korkusu ve düşmanlığı yaratmıştır. Vikingleri kaba, ilkel, medeniyetten uzak bir kavim olarak betimleyen bu anlatımların etkisiyle, Avrupalıların Viking kültürüne uzun süre kayıtsız kaldıkları anlaşılmaktadır. Göçebe ve savaşçı bir kavim olan Vikinglerin yazılı geleneği olmayışı, kültür izlerinin sürülmesini güçleştirmektedir. Yazılı kaynakların zayıflığına ve Batılı kaynaklardaki olumsuz Viking imajına karşılık, arkeolojik veriler, incelikli bir Viking maddi kültürünün varlığına işaret etmektedir.
Kökenleri varyaglar ve normanlar olarak ikiye ayrılmaktadır.
İsveçli olan Varyaglar doğuya doğru yayılmış, 11. yüzyılda Karadeniz’e, hattâ İran’a kadar uzanmışlardı. Bunların çoğu Rusya’da, Novgorod ve Ukrayna’da ise Kiev’e yerleştiler, barışçı ticaret erbabı olarak ipek karşılığında kürk ve köle alışverişi yaptılar. Bunların içinden prens Ryurik Hanedanı Rusya’da 16. yüzyıla kadar hüküm sürdü.
Normanlar, Danimarka ve Norveç Vikinglerinin Fransa’nın Normandiya bölgesine yerleşmiş ve Fransızca dilini benimsemiş olan kısmıdır.
Danimarkalı ve Norveç’li olan Normanlar («kuzey adamları») batıya doğru denizleri fethe giriştiler. Usta gemici ve korkunç savaşçı olan bu insanlar İzlanda’yı, Grönland’ı ve Kanada kıyılarını ele geçirerek sömürgeleştirdiler. Pruvası ejderha başı biçiminde olan, yelkenle ve kürekle yol alan, dibi hemen hemen düz, uzun teknelerin üstünde Büyük Britanya’ya çıktılar, zengin manastırları yağmalayarak, ağır fidyeler alarak her yere korku ve dehşet saldılar. Aynı hızlı akın tekniği anakarada da uygulandı.
Sen Irmağı boyunca denizden yukarı çıkan Normanlar, biri 845’te, diğeri 885’te iki kere Paris’e saldırdılar. Luvar vadisi, Bordeaux, Toulouse, Lizbon, Sevilla, hattâ İtalya bile onların saldırısına uğradı (Robert Guiscard, 11. yüzyılda Sicilya’yı ele geçirecektir). Ragnar ve 911 yılında Rollo, sonraları Normandiya adını alan bölgeye yerleşti ve yüz yıl kadar sonra buradan yola çıkan Fatih William İngiltere’nin fethine girişti.
TÜRKİYE’DE VİKİNGLER
Mermerin içine oyulmuş, yazıların çoğu zamanla okunaksız hale gelmiş bir yazıttan gelen ziyaretçi adını seçebiliyoruz: Halfdan. Tarihçiler, burada bırakılan kısa, arsız mesajın temelde “Halfdan buradaydı” olarak tercüme edildiğine inanıyorlar ve bir zamanlar Konstantinopolis’in merkezinde yaşayan, olası Viking savaşçıları popülasyonunu hatırlatıyor.
Ayasofya’da bulunan Viking Runes “Halfdan buradaydı” Basitçe söylemek gerekirse, Bizans İmparatorluğu, eski Roma İmparatorluğu’nun Doğu kanadıydı. Batı orijinali azalırken, Konstantinopolis’in “Yeni Roması”, kalabalık ve kozmopolit ticaret ve entrika merkez üssü olarak gelişti. En büyük yöneticilerinden biri, acımasız olduğu kadar kurnaz bir adam olan II. Basil’di – ki bu da aynı şekilde, çünkü saltanatını devirmek isteyen asi generallerle dağınık, kanla batmış bir güç mücadelesiyle uğraşmak zorunda kaldı.
Bu mücadele, II. Basil’in muhtemel olmayan bir kaynaktan yardım istemesine neden oldu: Kiev Rus’un İskandinav yerleşimcileri. Bu, günümüz Rusya, Ukrayna ve Beyaz Rusya’nın bazı bölgelerini kapsayan ve Viking kökenli bir hükümdar hattında en son Vladimir I tarafından yönetilen bir bölgeydi. Avrasya’nın zengin ticaret yollarından yararlanmak için doğuya gelen bu Vikingler, Varangyalılar olarak biliniyordu.
Vladimir, putperest inançlarını bir kenara bırakarak ve Yahudilik, İslam veya Hristiyanlık gibi tek tanrılı bir dini benimseyerek halkını modern dünyaya getirmeye hevesliydi. Hikaye devam ederken, Vladimir neredeyse İslam’ı seçti, ancak “İçmek Rus’un neşesi, bu zevk olmadan var olamayız” diyerek alkol yasağı ile kapatıldı. Uzun bir düşünce sonrası Hristiyanlığa karar verdi, çünkü onun elçileri, Ayasofya’nın Bizans ihtişamı tarafından şaşkına çevrilmişti.
Mustafa Tunahan YILDIZ
